De aanpak van ouderenmishandeling door Veilig Thuis
Wie ouderenmishandeling signaleert, kan Veilig Thuis bellen. Voor advies of een melding. Maar hoe werkt Veilig Thuis eigenlijk? De 26 Veilig Thuis-organisaties hebben allemaal hetzelfde handelingsprotocol. Ook heeft elke Veilig Thuis-organisatie specialisten in dienst, bijvoorbeeld op het gebied van ouderenmishandeling. Zoals Hiske Jaspers van Veilig Thuis Gelderland Zuid. Ze is medewerker frontoffice en sinds kort voorzitter van het Landelijk Platform Bestrijding Ouderenmishandeling (LPBO).
“Het handelingsprotocol en de werkwijze zijn bij elke Veilig Thuis-organisatie hetzelfde, maar de invulling is soms net iets anders”, legt Hiske Jaspers uit. Hiske is medewerker van de frontoffice – die bij andere Veilig Thuis-organisaties ook wel bureaudienst heet – en geeft advies aan burgers en professionals. Ze neemt meldingen aan en beoordeelt wat Veilig Thuis daarmee moet doen. “Die adviezen en meldingen gaan over iedereen van 0 tot 100, maar mijn specialisme is ouderen.”
Zelfbeschikking
Hiske is blij dat er de laatste jaren steeds meer aandacht voor ouderenmishandeling is. “Het onderwerp is toch een beetje een ondergeschoven kindje. We hebben – terecht – veel aandacht voor kindermishandeling. Maar ouderen zijn net zo afhankelijk als kinderen, terwijl we minder middelen hebben om in te grijpen. Ondertoezichtstelling, uithuisplaatsing, dat is er allemaal niet voor ouderen. Logisch natuurlijk, want iemand van 65 of ouder heeft zelfbeschikking. Maar dat maakt de aanpak van ouderenmishandeling niet minder urgent.” Ze legt uit hoe complex casussen ouderenmishandeling kunnen zijn, juist door die zelfbeschikking van ouderen. “We maken mee dat een oudere zegt ‘ik weet dat mijn dochter me uitbuit, maar ik accepteer het omdat anders niemand meer langskomt’. In zo’n geval proberen we daarover in gesprek te gaan.”
Kwetsbare ouderen
Opvallend – en zorgwekkend – vindt Hiske het dat de media in deze coronatijd vooral schrijven over kwetsbare kinderen in onveilige thuissituaties. En dat het woord ouderenmishandeling nauwelijks valt. “Je hoort eigenlijk niemand over al die kwetsbare ouderen die minder of geen thuiszorg krijgen of niet naar de dagbesteding kunnen. Misschien zitten ze thuis met een overbelaste mantelzorger. Of hebben ze een inwonend volwassen kind met een psychiatrische aandoening, dat nu minder behandeling of begeleiding krijgt. En omdat we vanwege corona allemaal met een boog om ouderen heen lopen, is er vrijwel niemand die problemen signaleert.” Veilig Thuis Gelderland Zuid ziet dat terug in het aantal meldingen. “Dat neemt af. Maar het aantal adviesvragen daarentegen neemt toe. En wat eigenlijk nooit eerder is voorgekomen: ook ouderen zelf – de slachtoffers dus – bellen voor advies. Dat moet ook met corona te maken hebben. Sommige ouderen kunnen echt geen kant meer op.”
Blijven signaleren
Blijven signaleren is dus belangrijk. Ook – of beter juist – nu de coronamaatregelen weer wat versoepeld worden. “We moeten weten hoe het met de ouderen gaat”, zegt Hiske. “Dus als je bij een oudere bent, let dan op signalen. Vraag bijvoorbeeld altijd aan een oudere zelf hoe het met hem of haar gaat, laat niet een ander antwoorden. Kijk goed of iemand angstig is of weinig reageert. En check of de koelkast gevuld is.” Preventief is er ook nog veel winst te behalen. “Vraag eens aan je eigen ouders hoe ze hun financiën geregeld hebben als ze het straks misschien zelf niet meer kunnen. Zorg dat ze dat van tevoren vastleggen, zodat er later geen gedoe over ontstaat. Zelfs in de beste families kan het misgaan.”
Platform voor kennisuitwisseling
Hiske is sinds kort voorzitter van het LPBO, het Landelijk Platform Bestrijding Ouderenmishandeling, ooit opgezet door een aantal professionals om kennis over ouderenmishandeling met elkaar te delen. “Sinds Veilig Thuis bestaat, hebben ook vertegenwoordigers van alle 26 Veilig Thuis-organisaties zich aangesloten.” Het LPBO komt 3 keer per jaar bij elkaar. De voorzitter nodigt sprekers uit. “Bijvoorbeeld een psycholoog die vertelt over trauma’s bij ouderen. Of iemand van de politie die vertelt over de aanpak van financiële uitbuiting.” Ook de nieuwste ontwikkelingen rondom ouderenmishandeling worden besproken, zoals de risicoprofielen die Regioplan onlangs in opdracht van het ministerie van VWS ontwikkelde. “Daarnaast kijken we wat we zelf kunnen doen. Toen de samenwerking tussen Veilig Thuis en de banken nog niet zo goed liep, zijn we bijvoorbeeld met de banken in overleg gegaan. Dat heeft geresulteerd in meer bewustzijn bij de banken en vaste landelijke contactpersonen.” Maar ook de kennisuitwisseling onderling blijft een belangrijk onderdeel van het LPBO. “Via het LPBO zijn we altijd op de hoogte van wat er in de verschillende regio’s gebeurt. Die informatie nemen we mee naar huis. Een goed voorbeeld is de serious game Wie helpt?! van ouderenzorgorganisatie tanteLouise. De game helpt het bewustzijn rond ouderenmishandeling te vergroten. Hoe mooi is het als de Veilig Thuis-organisaties helpen de game lokaal te verspreiden?”
Hiske besluit met een nieuwtje: Veilig Thuis heeft sinds 25 mei een chatfunctie. “Een ontwikkeling die opeens in sneltreinvaart kwam door het coronavirus. We waren al 24/7 telefonisch bereikbaar en nu ook van 9.00 tot 17.00 uur per chat. Want als iedereen noodgedwongen thuis is met elkaar, kan bellen moeilijk zijn. Maar even chatten via de telefoon lukt vaak wel. Er wordt al veel gebruik van gemaakt.”